واقعیت این است که در قبال هر گناهی و بسته به موقعیت  و شرایط، رفتارهای بازدارنده نیز باید متفاوت باشد. همیشه نباید خوش‌رو و ملایم بود، و همیشه هم نباید قاطع و تند و خشن برخورد کرد. اصولاً انسان عاقل و فهیم با توجه به موقعیت زمان و مکان، شخص گناه‌کار، نوع گناه، شدت انحراف و ...... رفتار مناسب را برمی‌گزیند تا بهترین نتیجه را بگیرد.

عصبانی بشوید

می‌دانیم که حضرت موسی(علیه السلام) برای دریافت احکام تورات به مدت 30 شب به کوه طور فراخوانده‌ شد و در این مدت برادرش هارون را به جانشینی خود در میان بنی‌اسرائیل منصوب نمود. اما خدایتعالی این مدت را به 40 شب افزایش داد و در این فاصله و با طولانی شدن زمان غیبت حضرت موسی(علیه السلام)، بنی‌اسرائیل فریب سامری را خورده، توحید را رها نموده و گوساله پرست شدند.

قرآن عکس‌العمل شدید موسی(علیه السلام) را در برابر این صحنه چنین بازگو می‌کند: موسی بی‌درنگ الواح تورات را از دست خود بیفکند و به سراغ برادرش هارون رفت و او را مورد سرزنش و ملامت قرارداد و بر او بانگ زد که آیا در حفظ عقائد جامعه‌ی بنی‌اسرائیل کوتاهی کردی؟

در حقیقت این واکنش از یک سو روشنگر حال درونی موسی و التهاب و بی‌قراری و ناراحتی شدید او در برابر بت‌پرستی و انحراف آن‌ها بود، و از سوی دیگر وسیله‌ی مؤثری برای تکان دادن مغزهای خفته‌ی بنی‌اسرائیل و توجه دادن آن‌ها به زشتی فوق‌العاده‌ی اعمالشان. بنابراین اگر فرضاً انداختن الواح تورات و سرزنش برادر کار صحیحی به نظر نرسد، اما با توجه به این حقیقت که بدون ابراز این واکنش شدید و عکس‌العمل پرهیجان هیچ‌گاه بنی‌اسرائیل به اهمیت و عمق خطای خویش پی نمی‌بردند و ممکن بود آثار بت‌پرستی در اعماق ذهنشان باقی بماند، این کار نه تنها نکوهیده نبود، بلکه واجب و لازم محسوب می‌گردید.

بنابراین از این ماجرا در می‌یابیم که در برابر انحراف‌های فکری باید غیرت دینی نشان داد و این خصلت، از صفات بارز اولیای خداست. خشم و غضبی که در راه رضای الهی و برای زدودن انحراف عقیدتی باشد، مذموم نیست، بلکه از لوازم تربیت است. اگر در میان جامعه‌ی مسلمین انحرافی پدید آید که منجر به ضربه‌ی جدی به دین و سست شدن اعتقادات دینی می‌گردد، باید به شدت با آن برخورد کرد.

راه خود را جدا کنید

در آیه‌ی 140 سوره‌ی نساء می‌خوانیم: "إِذا سَمِعْتُمْ آیاتِ اللَّهِ یُکْفَرُ بِها وَ یُسْتَهْزَأُ بِها فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّی یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ إِنَّکُمْ إِذاً مِثْلُهُمْ إِنَّ اللَّهَ جامِعُ الْمُنافِقِینَ وَ الْکافِرِینَ فِی جَهَنَّمَ جَمِیعاً" هر گاه شنیدید آیات خدا مورد کفر یا تمسخر قرار می‌گیرد با آنان، هم‌نشینی نکنید تا به سخن دیگری مشغول شوند، و گر نه شما هم مانند آنان خواهید بود. همانا خداوند همه‌ی منافقان و کافران را در دوزخ جمع می‌کند.

آنان که در جلسات خود به مسخره کردن و استهزاء مسائل دینی می‌پردازند، هدفی جز ضربه زدن به دین و بی‌کفایت نشان دادن آن ندارند. آیه‌ی فوق به ما می‌آموزد که در برابر تمسخر دین و گفته‌های ناحق نباید بی‌تفاوت بوده و سکوت کرد. بلکه باید غیرت و تعصب دینی خود نسبت به مقدسات را به دشمنان نشان داده و اگر نمی‌توانیم آنان را از کارشان بازداشته و منصرف نماییم، از آنان جداشده و همراهیشان نکنیم. چرا که این سکوت ممکن است از طرفی نشانه‌ی تأیید عمل آنان از سوی ما باشد و از سوی دیگر نشانه‌ی روحیه‌ی نفاق در وجود ما خواهد بود. زیرا یک مسلمان واقعی هرگز نمی‌تواند در مجلسی شرکت کند که در آن نسبت به آیات و احکام الهی توهین می‌شود و اعتراض ننماید، یا لااقل عدم رضایت خود را با ترک آن مجلس آشکار نسازد. علاوه بر این که اعراض از بدی‌ها و مبارزه‌ی منفی با زشت‌کاران و ترک مجلس آنان، یکی از شیوه‌های نهی از منکر است.

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرموده‌اند: کسی که ایمان به خدا و روز قیامت دارد، در مجلسی که در آن امامی سب (دشنام) می‌شود، و یا از مسلمانی عیب‌جویی می‌گردد، نمی‌نشیند.

بنابراین نباید به بهانه‌ی آزادی بیان، تسامح، خوش‌اخلاقی، مدارا، حیا، مردم‌داری و ........ در مقابل تمسخر و ضربه زدن به دین سکوت کرد.